Saturday, 13 December 2014

The European Kurds rallying to fight IS

JANROJ YILMAZ KELES 10 December 2014, Opendemocracy.net

https://www.opendemocracy.net/opensecurity/janroj-yilmaz-keles/european-kurds-rallying-to-fight-is 

With Kurds in Iraq and Syria under attack from the Islamic State, many young Kurds in Europe have been joining resistance forces—a trend occluded by the media focus on European-born jihadists.
https://www.opendemocracy.net/files/imagecache/article_xlarge/wysiwyg_imageupload/550590/kurds_0.jpg
A Kurdish protest against IS in London. Flickr / Alan Denney. Some rights reserved.

Kurds, of whom there are estimated to be 30-35m, comprise the largest ethnic community in the Middle East after Turks, Arabs and Persians—and the largest in the world without a state. Most live in the disputed territory of Kurdistan. which covers east and south-eastern Turkey, northern Iraq, west Iran and northern Syria. Various revolts in pursuit of an independent Kurdistan or autonomy within these national borders have wrought no significant political or structural changes, except in Iraq, where Kurds have had a de facto state since 1991.

The Kurdish question has remained largely hidden from the international community due to the coercive policies of the host states—their nadir the massacre in Halabja, where 5,000 people were killed by the Iraqi regime in 1988.The most significant change followed the first Gulf war in 1991, when a Kurdish uprising in Iraq, brutally suppressed, forced the international community to establish a safe haven and no-fly zone in the Kurdish region.

As a result of the long war between the Kurdistan Workers' Party (PKK) and the Turkish state, over 3m people were displaced by the military in the 90s. Many fled to Turkish cities or Western countries. The PKK is involved in talks with the AKP government to find a peaceful settlement to the Kurdish question in Turkey. Since the Syrian crisis, Kurds in Rojava (western Kurdistan / northern Syria) have become a global political concern but their counterparts in Iran are yet to be so regarded.

The Kurdish diaspora, product of war, displacement and migration, has made the question of Kurdistan a transnational political subject. Though worldwide, this diaspora is concentrated in Europe.

Persecution

The movement of Kurds to the EU differs from those who migrated to fill labour shortages or following enlargement. Some, mainly from eastern Turkey, did travel as Gastarbeiter but most fled from discrimination, persecution, war and hardship in the wider contested territory of Kurdistan.

The flow to Europe began in the early 60s and increased in the 70s and 80s, as the movement for autonomy in Iraq faced repression and Kurds in Iran took refuge from the oppressive policies of the Shah and his Islamist successor. But most Kurds who have arrived in the EU since the 80s have escaped from the battleground between the Turkish state and the PKK.

The statelessness of Kurds has affected their lives in settlement countries, where they have been registered according to titular nationality—rendering them invisible in official data. The estimated number of European Kurds is 1.5m or fewer, most (around one million) living in Germany. They include more than 200,000 Yazidis (or Ezidis), the target of states and fundamentalist groups in the Middle East—most recently of Islamic State (IS) in the Mount Sinjar area of Iraq—due to their religious and, to an extent, their ethnic background.

A Kurdish ‘imagined community’ has been constructed in Europe, and elsewhere, via homeland-oriented organisations as well as transnational communications and transport technologies. This poses a considerable challenge to the nationalistic hegemony of the implicated states. The engagement of the diaspora with homeland politics has played a crucial role in post-conflict reconstruction in Iraq, in organising petitions, fundraising, holding demonstrations, lobbying the settlement-country government and connecting the cause and homeland organisations to international political structures. Indeed, the diaspora in Europe and the US has been able to speak on behalf of the subordinated Kurdish population in homelands where expression of ethnic identity, language and political position is denied.

The diaspora, however, has neither an ascribed ethnic identity nor a single political aim, due to contemporary Kurdish fragmentation. It should not be considered a bounded group with a fixed customary practice but rather hybrid and changeable. While some Kurds have taken to European streets to protest against mistreatment at home, others have joined the Kurdish forces to fight against these states and most recently against IS attacks on Sinjar and Kobane.

If the media have only recently noticed that some young people are heading to Kurdistan to fight against IS, joining the Kurdish guerrilla groups has in fact been a trend since 1985. In particular, as the war between the PKK and the Turkish state intensified, the conflict spread to Europe, especially Germany, through Turkish and Kurdish organisations, political actors and media. The PKK has become a powerful Kurdish party straddling multiple nation-states, mobilising refugees and second-generation Kurds for homeland politics. Latterly, other conflicts in different parts of Kurdistan have further politicised the diaspora community and given rise to deterritorialised solidarity among Kurds around the world.

While the Kurdish authorities in south Kurdistan  / Iraq and Rojava / Syrian Kurdistan say they need weapons rather than ‘fighters’, a few hundred young people have recently joined Kurdish forces, in particular the peshmerga in south Kurdistan. Their parents stem from different parts of Kurdistan and various socio-economic backgrounds. Some are university students from middle-class families. An equally large group came to Europe as youngsters but later decided to go back to join Kurdish forces—they have usually studied to high-school level. Not only young people are joining the movement, however: the German newspaper Bild reported that more than 50 Yazidi/Ezidi men had travelled to Sinjar to fight IS and provide humanitarian aid and Die Welt said a ‘German Ezidi commander’ had been killed in Iraq.

Complex

The reasons why young people give up life in Europe and join Kurdish forces—including the peshmerga, the PKK and the People's Protection Units / Women's Protection Units (YPG-YPJ) in Rojava—are complex. First, stateless diasporic communities (Kurds, Tamils, Palestinians, Kashmiris and so on), being different from labour migrants, experience a sense of loss, feelings of displacement, a strong ethnic identity and a solidarity with people in the homeland. Allied to the ‘myth of return’ common among diaspora, these create a ‘diasporic consciousness’, in that their background, expulsion and sense of belonging are central to who they are and how they behave.

A crucial element of the stateless diaspora is the dream of a real or imaginary homeland. This is a key reason why many Kurdish young people in Europe have decided to join the Kurdish forces in the region. In comparison with previous generations, global communications—in particular, Kurdish satellite TVs and the internet—have compressed time and space, connecting Kurds in different political and geographical arenas. In these spaces they can not only meet for the first time and create a sense of belonging, sharing experiences and exchanging ideas, but can also follow the mistreatment of Kurds by the Turkish, Iranian and Syrian regimes, as well as non-state groups such as IS or al-Nusra. Transmitted images of torture, lethal attacks against Kurds and the desperation of people in the region connect the movers with the stayers and reduce the emotional, political and cultural distance.

In this sense, the Kurdish diaspora remains loyal to a homeland it no longer inhabits. Members feel a moral obligation to engage in solidarity with co-ethnics ‘suffering from oppression’ and a sense of guilt that they have abandoned their homeland for the West. These social norms play an important role in altruistically inspired activities, whether becoming involved in homeland politics in the settlement country or joining armed forces in the homeland.

Secondly, after almost a century of persecution and war, Kurdish political movements in Turkey, Iraq and Syria have become genuine actors working towards a state (in Iraq) or democratic autonomy (in Syria and Turkey). Engaged European Kurds believe that it is time to ‘push ahead’ and realise their dream. Against this background, for those well connected through social media and Kurdish satellite TV stations, reports of IS atrocities have triggered massive reactions—in particular in Germany where most European Kurds live, including 200,000 Ezidis.

Some see the IS attacks as part of a co-ordinated plan by regional countries to ‘destroy Kurdish political gains’ and believe that the international community does not care enough about the suffering of Kurdish people. And there are enough reasons for this distrust: until the US-led airstrikes in Syria and Iraq, many young members of the diaspora believed strongly that the UN, the US and the EU would again let down the Kurds. The old saying that the Kurds have ‘no friends but the mountains’ was repeated by many in online and offline conversations. Hence the case for direct action by going to the region to fight IS.

Many recalled how the then US secretary of state, Henry Kissinger, had supported the Kurds in Iraq in 1975 but had then withdrawn American support after mediating between Iran and Iraq, signing the Algiers agreement to secure US interests in the region. As for today, the Turkish president, Recep Tayyip Erdoğan, has been accused of anti-Kurdish politics—particularly with his claim that the IS-besieged Kurdish city of Kobane in Rojava/Syria was “about to fall”.

Thirdly, most European Kurds who join the Kurdish forces have been directly affected by events in Kurdistan, having lost family members in previous conflicts. Now these young people go to the Kurdish region, as they see it, to protect relatives still living there.

Indeed some have themselves experienced state violence in Turkey, Iraq, Syria or Iran. A significant segment of the Kurdish diaspora in Europe has been traumatised by torture and other severe human-rights abuses in the homeland. And the images of killing, kidnapping and displacement of Ezidis in Sinjar and Kurds in Rojava, in particular in the besieged city of Kobane, bring back memories of displacement and maltreatment. The sense of powerlessness and the lack of immediate action by the international community over the kidnapping of Kurdish women and children, and their selling as sex slaves, has added to diaspora frustration. 

Finally, the search for a grand narrative also drives young people on a long and dangerous journey. A young Kurd from Berlin explained the motivation: “Because the Kurdish cause is a burning political issue and this issue has an impact on our identity. It creates a collective and solidaristic identity amongst Kurds. It doesn’t matter where you live. If I say Kurdish identity I am talking about a politicised Kurdish identity that stands up for our rights. I am interested in a new Kurdish identity, not the past … Because I see a society which is rapidly forming here and in Kurdistan.” For such second-generation Kurds, identity is a political project to defend Kurds from oppression and build a new Kurdish society—not a search to recover lost traditions.

Advice

While the UN Security Council has passed a resolution restricting the movement of foreign fighters intent on joining IS, and many countries have discussed the potential threat associated with their return, some EU countries have said they would not conduct legal proceedings against European Kurds fighting against IS “unless they committed war crimes” and “used banned weapons”. This is because they are not considered a threat to society or the political system in their settlement countries. The UK has, though, advised its ethnically Kurdish citizens not to get involved in fighting in the region and to “stay out of the conflict”.

Evidently, the European Kurdish fighters are perceived differently from those who join IS or al-Nusra, possibly because the Kurdish young people are fighting for their ‘ethnic/national rights’ in a delimited space—Kurdistan—rather than seeking to export, impose and disseminate their ideology through violence to other societies in Europe. And the European Kurds in the region are integrated in organisations which work closely with the international community, including states and/or NGOs, and have declared they will comply with international conventions—unlike the foreign-born jihadists, “mediaeval in character”, who are notorious for beheading, rape and the mass killing of members of other ethnic and religious communities.

About the author
Dr Janroj Yilmaz Keles is a research fellow at Middlesex University, with interests in migration, globalisation, the labour market, stateless diaspora, transnational political activism, ethnicity, representation, media, nationalism and ethno-nationalist conflict. His book Media, Diaspora and Conflict: Nationalism and Identity amongst Turkish and Kurdish Migrants in Europe is forthcoming.

Link to his articles at Opendemocracy

Avrupa Ülkelerinin Mülteci ve İltica Politikaları

DR. JANROJ  KELES / Middlesex Üniversitesi - Business School   J.Keles@mdx.ac.uk 
Yeni Özgür Politika gazetesi, 01 Ekim 2014 Çarşamba
http://www.yeniozgurpolitika.org/index.php?rupel=nuce&id=34678

Avrupa ülkeleri, siyasi düşünce, etnik, din, milliyet, belirli bir sosyal gruba mensubiyetten kaynaklanan kovuşturmalardan dolayı kendi ülkelerini terk etmek zorunda kalanların durumunu ve uluslararası sözleşmelerin kendilerine tanıdığı hakları göz ardı ederek mülteci ve iltica sorununu bir göçmen sorununa indirgedi. Bunun sonucu olarak da mültecilerin ülkelerini terk etme nedenleri kamusal alanda görünmez hale getirildi.

İkinci Dünya Savaşı'nın neden olduğu büyük yıkım ve milyonlarca insanın zorla ülkesini terk etmeye zorlanması, iltica ve mülteci sorununun çözümüne dair çalışmalara hız kazandırdı. Uluslararası mülteci hukukunu düzenleyen temel anlaşma olan 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi ve bu sözleşmeyi izleyen tamamlayıcı New York Protokolü (1967) ile mülteci ve sığınmacı tanımı ve mülteci ve sığınmacı statüsünde olanların sahip olacağı haklar belirlendi. Mülteci ve sığınmacı kavramları birbirine karıştırıldığı için burada bu kavramları biraz açmak gerekiyor. Mülteci, politik düşünce, dinsel, etnik ayrımcılık ve etnik çatışmalar gibi nedenlerden dolayı kovuşturmalara uğrayan, bundan dolayı ülkesini terk etmek zorunda kalan ve mültecilik statüsü hukuken kabul edilen kişidir. Mülteciler, bulundukları ülkede Cenevre Sözleşmesi'nin tanıdığı bütün haklardan yararlanma hakkına sahiptir. Sığınmacı ise mülteciliğe başvuran ve başvurduğu ülkenin mahkemelerince mülteci olma nedenleri araştırılan ve bu sürede korunma, barınma ve insani ihtiyaçları karşılanan kişidir. Yukarıda bahsedilen  sözleşme, protokol ve bunları izleyen diğer protokoller ve bildirgeler, sığınma hakkı tanımaya ilişkin koşulların sığınma hakkı tanıyan devletler tarafından belirlenmesine karar verdiği için koşullar farklı ülkelerde, farklı yorumlamalara yol açmaktadır.

1951 Cenevre Sözleşmesi'yle birlikte Avrupa devletleri, Avrupa’da ortak bir iltica ve mülteci politikası geliştirmeye başladılar. Batı Avrupa, Doğu Bloğu'ndan "Özgür Batı'ya" (kapitalist sisteme) kaçanlar ile darbe ve diktatörlükten kaçan İspanyol, Portekizli, Yunanistanlı sığınmacı ve mültecilere kapılarını sorunsuz olarak açtı. Ama 1980 ve 90’lı yıllarda yaşanan savaşlar (Kürdistan, Bosna, Kosova, Sri Lanka vb.) ve Sovyetler'in dağılışı ile mülteci sayısının Avrupa’da yükselmesiyle birlikte, AB’nin mülteci ve iltica politikasında önemli bir paradigmal değişim yaşandı. Özellikle Avrupa’da “Ortak Pazar” oluşturma, sınırların kaldırılması ve AB vatandaşlarına serbest dolaşım hakkını amaçlayan Schengen Anlaşması ile birlikte AB ülkeleri bazında mülteci ve sığınmacı sayısının azaltılmasını amaçlayan ortak çalışmalar hız kazandı. İlticacıların barınma, çalışma, sosyal ve politik hayata dahil olma ve dolaşım hakkına kısıtlamalar getirildiği gibi, iltica başvurusu, bir ülkede reddedilen bir sığınmacının başka bir Avrupa ülkesinde sığınma başvurusu tümden ortadan kaldırıldı (Dublin Sözleşmesi, 1990). Bu politikaların sonucu olarak iltica başvuru süreçleri hızlandırıldı ve sığınmacıları kitlesel bir şekilde sınırdışı etme uygulamaları en çok başvurulan "çözüm" yöntemi olarak kabul görmeye başladı. Oysa ki hem Cenevre Sözleşmesi ve onu tamamlayan diğer sözleşmeler hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin öngördüğü iltica başvurularının adil bir şekilde incelenmesi, red edildiğinde yeniden incelenmesi, iltica başvuruları sonuçlanmadan sığınmacıların işkence, kötü muamele ya da cezalandırmaya maruz kalma riski ile karşılaşabilecekleri bir ülkeye sınır dışı edilmemesi hükme bağlanmıştır.

Dahası Avrupa ülkeleri, siyasi düşünce, etnik, din, milliyet, belirli bir sosyal gruba mensubiyetten kaynaklanan kovuşturmalardan dolayı kendi ülkelerini terk etmek zorunda kalanların durumunu ve uluslararası sözleşmelerin kendilerine tanıdığı hakları göz ardı ederek mülteci ve iltica sorununu bir göçmen sorununa indirgedi. Bunun sonucu olarak da mültecilerin ülkelerini terk etme nedenleri kamusal alanda görünmez hale getirildi. “Kaçak Göçmen” söylemiyle sığınmacıları kriminalleştirme, ötekileştirme ve dışlama gibi kurumsal ırkçılık anlayışı, toplumsal bir taban aramakta. Özellikle 1990’lardan beri mülteci ve iltica konuları Batı’da “göçün kontrolü” kapsamında ele alınmakta. Bu anlamda Avrupa ülkelerinin mülteci ve iltica politikaları, bu ülkelere çalışmak için gelen göçmenlere yönelik geliştirilen kısıtlamalardan ve dışlayıcı politikalardan bağımsız düşünülemez. Hem mülteci ve sığınmacılara, ekonomik nedenlerden gelen göçmenlere ve Avrupa’da doğan ikinci ve hatta üçüncü jenerasyona yönelik dışlayıcı ve ayrımcı politikalar, ekonomik sorunlardan öte politik ve kültürel niteliklidir. Çok kültürlülüğe karşı çıkan ve Avrupa-sentrik bir kültür ideolojisini esas alan sağcı parti ve gruplar, kültürel formatlarının farklılığını vurguluyor; yabancıların topluma uyum sağlamakta zorlandığı ve ekonomik yük olduğu gibi argümanlar öne sürüyor. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde bir yandan insan hakları perspektifinden uzaklaşarak mülteci ve sığınma sorununu bir kriminal, kültürel ve ekonomik sorun olarak lanse ederken mülteci ve sığınmacıların önüne konulan hukuki ve siyasi bariyerlerden dolayı bu sosyal kesimin hem iş hem de sosyo-politik yaşama dahil olması da engelleniyor.

AB üyesi ülkelerdeki farklı hukuksal düzenlemeler ve uygulamalar ile iç politikaya dayalı popülist politikalar, Avrupa'da ortak bir mülteci ve sığınma politikasının oluşmasına engel olmaya devam etmekte. Sığınma prosedürlerinin uygulanmasında her AB ülkesinin farklı politik, kültürel ve ekonomik yaklaşımından dolayı Avrupa’da bütünlüklü ve progresif  bir mülteci ve sığınma politikasından bahsetmek imkansız. Hem mülteci statüsünde olanlar hem de sığınma başvurusu incelenenler ve onlara tanınan haklar, ülkeden ülkeye farklılıklar taşımakta. Ama tüm Avrupa üyesi ülkelerin ortak olan politikası, mülteci ve sığınmacıların Avrupa’ya gelmesini engelleme ve onları "azami düzeye" indirme olarak özetlenebilir. 


Üçüncü ülkelerden gelecek olan göçmen ve sığınmacılara karşı Avrupa sınırlarının sıkı bir şekilde kontrolü, vize politikaları, iltica başvurularının Avrupa dışında incelenmesi, ilticacıların Avrupa ülkelerine gelmesini önleme politikaları (Libya eski lideri Kaddafi ile yapılan anlaşmayla Afrikalı ilticacıların gelmesini önleme gibi) gibi politikalarla "Avrupa Kalesi" oluşturuldu. Sığınmacılara tüm yasal yollar kapatılarak savaş, şiddet ve etnik, cinsel ve dinsel ayrımcılığa ve kovuşturmalara uğrayan insanlara “kaçak” ve “yasal olmayan” yollarla AB ülkelerine vararak iltica başvurusunda bulunmaları dışında bir seçenek sunulmamakta. Bu bir nevi ülkesinde baskı görenler ve kovuşturulanların Avrupa’ya gelmesini önleme ve kendi ülkelerinden kaçanların komşu ülkelere sığınmasını özendirmeye yönelik bir politikadır. Sorun şu ki Irak, Suriye, Filistin ve Zimbabve gibi örneklere baktığımızda genellikle büyük mülteci göçlerinin rotası komşu ülkelerdir. Siyasi düşünce, etnik köken, din, milliyet veya cinsel tercihinden kaynaklanan kovuşturmalardan dolayı ülkesini terk edenlerin sadece küçük bir kesimi Avrupa’ya varmakta. Dünyadaki kaynakların büyük bölümünü kullanan Avrupa ve diğer gelişmiş ülkeler, kapılarını mülteci ve sığınmacılara kapatırken sadece “Yüksek Yetenekli Göçmen”lere açmakta.

Avrupa’nın yeni günah keçileri: Mülteci ve sığınmacılar

Avrupa ülkelerinin bencil politikaları sonucunda her yıl yüzlerce insan derme çatma gemi ve botlarla "Avrupa Kalesine" ulaşmaya çalışırken Akdeniz ve Ege Denizi'nde hayatını yitirmekte ve sadece cesetleri “Kale Avrupa”nın sahillerine ulaşmakta.
Avrupa Kalesi'ne girmeyi başaranlar ise yeni, zorlu, uzun ve bazen sonu belli olmayan bir yolculuğa başlıyor. Bürokratik, barınma, ekonomik, dil, eğitim, sağlık, iş, kurumsal ırkçılık, kültürel ve sosyal kabullen(me)me ve de psikolojik sorunlar ile boğuşmak zorunda kalıyorlar. Bazı Avrupa ülkelerinde (Britanya, Fransa, Avusturya ve Yunanistan) iltica başvuruları aylarca sürmekte. Genellikle iltica başvurularının çoğu reddedilmekte ve hatta ilticaya başvuranın hızlı bir şekilde sınırdışı edilmesiyle sonuçlanmakta. Özellikle Fransa’da Sans-Papiers (Kağıtsızlar) Hareketi, Fransız hükümetinin iltica başvurularının yüzde 90’a varan ret politikalarına karşı durmak için ortaya çıktı. Bazı ülkelerde ise iltica başvuruları hızlandırılmış bir şekilde sonuçlanır. Ret kararlarına itiraz süresi dolmadan sınırdışı etme uygulamaları da sıkça rastlanan bir durum.

Barınma sorunu ülkeden ülkeye değişmektedir. Örneğin bazı ülkelerde (Almanya ve Avusturya gibi) barınma olanakları, toplumdan ve şehirlerden uzak, mülteci ve sığınmacıların "Gott verlassenes Land - Tanrı'nın terk ettiği yer" olarak değerlendirdiği iltica kamplarında karşılanmakta. Yapılan birçok araştırmada bu sosyal yalnızlaştırma uygulamalarının psikolojik rahatsızlıklar ve hatta intiharlara neden olduğu, kampların rutubetli oluşunun özellikle çocuklarda solunum yolu hastalıklarına yol açtığı belirtilmekte. Bunun yanında aşırı sağcı grupların iltica kamplarında barınan mülteci ve sığınmacılara saldırdığı, hatta iltica kamplarını yaktıkları bilinen bir gerçek. Diğer Avrupa ülkelerinde ise sığınmacılara ya süreli bir barınma hakkı tanınıyor (İtalya) ya cezaevine dönüştürülen kamplarda (Yunanistan) barındırılıyorlar; veya hiçbir barınma olanağı tanınmadan sokaklarda yaşamlarını idame etmeleri bekleniyor. Rojavalı/Suriyeli sığınmacıların Güney Kıbrıs’ta 10 yıldan daha uzun süre yaşamalarına rağmen ne vatandaşlık ne de mültecilik statüsüne sahip olmaları ve son olarak Güney Kıbrıs hükümetinin ekonomik krizi bahane ederek Kıbrıs’a gelen sığınmacıların çalışma, barınma ve beslenme ihtiyaçlarını karşılamamasını örnek gösterebiliriz. 2013 yılında Güney Kıbrıs’ın başkenti Lefkoşa’da Rojava ve Suriyeli sığınmacıların çöplerde yemek topladığına tanık oldum. Ama bu sadece AB’nin periferinde olan ülkelerde olmuyor. Yine Oxford Üniversites'nde kağıtsız sığınmacılara yönelik yaptığımız araştırmada aynı sorunların dünyanın yedinci zengin ülkesi olan Britanya’da da yaşandığını gördük.

Avrupa’da politik mülteci statüsünde olanlara çalışma izni verilirken sığınmacıların çalışma hayatına katılmaları yasalarla yasaklanmakta. Gerçekte ise hem ilticaya başvuranlar hem de iltica başvurusu reddedilenler kayıtlı olmayan ekonominin en önemli ucuz işgücü olarak görülmekte. Yine Britanya ve diğer Avrupa ülkelerinde yaptığımız araştırmalarda, ilticaya başvuranların veya kağıtsızların genellikle hukuki ve dil sorunlarından dolayı  kendi etnik toplumlarının içinde iş bulabildiğini tespit ettik. Bu onlara sosyal çevre kurma ve psikolojik destek bulmayla birlikte aşırı iş güçlerinin sömürülmesine de neden olabiliyor. İlticaya başvuran ve  iltica başvurusu reddedilenler, karın tokluğuna günde 16 saat çalıştırıldıklarını ifade ettiler. Bu konuda Çin, Hindistan, Kürt ve Türk işverenlerinin “dayanışmacı sömürü” diye tabir ettiğimiz bir işveren ve işçi ilişkisinin çok yaygın olduğunu belirtmek gerekir. Araştırmamıza katılan kadın mülteci ve sığınmacılar, iş hayatlarında cinsel istismara ve saldırıya uğradıklarını ifade ettiler. Çalıştığının karşılığını almayan, biriken aylıklarını isteyen kağıtsız sığınmacılar ise, işverenleri tarafından polise ihbar etmeyle tehdit edildiklerini, bundan dolayı çalıştıklarının karşılığını alamadıklarını söylediler.

Bu sorunların yanında sağlık ve eğitim olanakları da mülteci ve sığınmacıların en çok karşılaştıkları sorunlardır. Bazı ülkelerde mülteciler sağlık ve kısıtlı eğitim haklarına sahipken diğerlerinde sığınmacılar böyle olanaklara sahip değildir. Kağıtsızlar ise sağlık ve eğitim sorunlarını kendi olanakları ile karşılama(ma) durumundalar. Birleşmiş Milletler'in Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 28. maddesinde ve mültecilerin hukuki statüsüne ilişkin 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi'nde, çocukların temel eğitim hakkı garanti altına alınmakla birlikte birçok kağıtsız göçmenin çocukları, bu haklarını kullanamamakta. Bu tümüyle eğitim ve öğretim sisteminin bürokratik anlayışına, yasaları uygulayanların yorumlamasına bağlı. Bazı ülkelerde kağıtsız göçmenlerin çocukları okula giderken diğerlerinde sınırdışı edilme korkusuyla aileler çocuklarını okula göndermekten çekiniyor.

Göçmenler üzerine yapılan araştırmalarda dil ve kültürel farklılıklar, “yabancılara” karşı ırkçı ve ayrımcı anlayışların özellikle kadın ve çocuklar üzerinde sosyal ve psikolojik sorunlara neden olduğu belirtilmekte. 

Sonuç olarak Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Uluslararası Af Örgütü ve mülteciler alanında çalışan kurumlar, sığınma hukukunun uluslararası insan hakları hukukunun bir devamı niteliğinde olduğunu belirtmekte ve mülteci/sığınmacılara karşı geliştirilen kurumsal ırkçılığı, ötekileştirme/kriminalleştirme söylemlerini ve de Cenevre Sözleşmesi'nden doğan hakların kısıtlanmasını, insan hakları ihlali olarak değerlendirmekte; bu nedenle de Avrupa üyesi ülkeleri şiddetle eleştirmekte.

Why an independent Kurdistan makes sense


By invading Iraq and mismanaging the aftermath, the United States precipitated Iraq's collapse as a unified state, but it did not cause it.


With the radical Islamic State in Iraq and the Levant (ISIL) taking over huge swathes of Iraq's northern and western territory from the Shi’a dominated government of Nouri al-Maliki, the territorial integrity of Iraq is in question. These recent developments in Iraq are a clear sign of a failed state on the brink of total collapse and a reality that many in the west are still denying.

Partition works as a political solution for Kurdistan, the Shiite south, and the Sunni Arab centre because it formalises what has already taken place. Partition is the major reason Kurdistan is stable.Throughout Iraq's tumultuous  history the sectarian and ethnic mentality in Baghdad has far superseded a common Iraqi national identity.

Therefore the US and other western nations’ insistence on maintaining the status quo is no more than a fantasy. The reality for Kurds and Shia/Sunni Arabs could be better described as a ‘forced marriage’. International forces’ objection to the division of Iraq into three states (Shia Arab, Sunni Arab and Kurdish states), is a futile attempt at squaring a circle.

An independent Kurdish state is nothing new, the Kurdistan region of Iraq has practiced de facto independence since 1991 when Saddam Hussein's army was ejected from Kuwait. Kurdistan is already self-sufficient with its own military (Peshmerga) and is developing its own oil resources, these are all helpful factors towards its formal declaration of independence.  

Internally, the Kurdistan Regional Government (KRG) has pursued relatively ‘good governance’ and economically sound policies, demonstrating that an independent Kurdistan will be a viable entity. The Kurds to a large extent, although not flawless, have established a democratic government of institutions. In addition to this, the Kurdish government's well-trained Peshmerga forces have demonstrated commitment and competence at protecting the security and stability of Kurdistan against any outside radical Islamist onslaught.

Besides this, there is also a political, cultural and emotional gulf between the Kurdish and Arab populations in Iraq. The decline of the Arabic language among the post-1991 Kurdish generation shows that Kurds have neither a sense of belonging to Iraq, nor a future vision within the Iraqi state. In 2005 an unofficial referendum was held, asking the people of Iraqi Kurdistan whether they favour remaining part of Iraq or an independent Kurdistan. The result was an overwhelming majority of 98.8% favouring independence. 

At the regional level, the KRG has demonstrated friendly relations and good neighbourliness, mutual respect and cooperation. It has proven that regional stability will be maintained and that an independent entity would not upset regional states and threaten their territorial integrity. To reassure them further, however, mutual interest treaties and the establishment of excellent trade and diplomatic relations with regional states must be given greater attention by the KRG. Regional stability and in particular the stability of America's NATO ally Turkey are major considerations in Washington when it comes to the Kurdish issue. The KRG has already contributed positively and encouraged the decline of conflict between the Turkish government and the Kurdistan Workers' Party (PKK).  

Moreover, the Kurdish political parties in Turkey and Syria have long declared that they do not demand an independent Kurdish state in Syria and Turkey and merely seek a peaceful solution for the Kurdish question within their current national borders. Therefore, the concern that the independence of the Kurdish region in Iraq will destabilise the region is largely unfounded.   

Iran is already the KRG's second largest trade partner after Turkey. The trade turnover between the two governments exceeded 4 billion USD in 2013. As for Turkey, more than 70% of the overall Iraqi-Turkish annual trade exchange of about 12 billion USD is between Turkey and the Kurdistan Region. This exchange is anticipated to grow to 25 billion USD within the next few years. There are currently about one thousand five hundred Turkish companies active in the Kurdistan region. The relationship between the Turkish government and KRG reached its peak when Turkish Prime Minister Erdogan invited the president of the Kurdistan Region to the Kurdish populated Diyarbakir in November 2013 where both leaders emphasised the relevance of peace and economic development to the region. In an interview with the Kurdish Rudaw newspaper on 14 June 2014, the vice-president of the AKP, Hüseyin Çelik stated that “if Iraq splits up, the Kurds have the right to self-determination" and added that “Turkey has supported Iraqi Kurdish government until now and will continue to do so.”

Considering that in a few years' time with Turkey's EU accession, Kurdistan will represent the eastern border of the European Union, it would simply make sense from a realist point of view that Kurdistan provides a buffer to the EU from an emerging radical Sunni entity to the south of Kurdistan's borders. Secondly, Kurdistan with its huge oil reserves, ranked sixth at the global level, would be another major oil exporter to western markets.

To sum up, conventional wisdom holds that Iraq's breakup would be destabalising and therefore should be avoided at all costs. Looking at Iraq's dismal history, it should be apparent that it is the very effort to hold Iraq together that has been destabalising. Pursuit of coerced unity has led to continuous violence, repression, dictatorship and genocide. It is not possible over the long run to force people living in a geographically defined area to remain part of a state against their will. Iraq's Kurds will never reconcile to being part of Iraq. Under these circumstances, a managed amicable divorce is in the best interests of Iraq, and will contribute to greater stability in the region.

Iraq's current civil war is the messy end of a country that never worked as a voluntary union and that brought misery to most of its people most of the time. By invading Iraq and mismanaging the aftermath, the United States precipitated Iraq's collapse as a unified state but did not cause it. Partition – the Iraqi solution – has produced stability in most of the country and for this reason should be accepted.

An independent Kurdistan should be achieved through some sort of Velvet Divorce between Arab Iraq and the Kurdistan Region, akin to the dissolution of the former Czechoslovakia in 1993. The UN, the EU, the US and the Arab League should play a role in negotiating this secession. The best way for that to happen is to have an agreement with the Iraqi government. To achieve this, the issue of the disputed Kurdish territories should be resolved because it is very difficult to achieve independence if you do not know which territory you are going to control.   


About the authors
Dr Mohammed Shareef is a fellow of the Royal Asiatic Society (London). He has worked for the UN and is a lecturer in International Relations at the University of Sulaimani in the Kurdistan Region of Iraq. He completed his PhD in International Relations at the University of Durham and has an MSc in International Relations from the University of Bristol in the United Kingdom. He is the author of the book The United States, Iraq and the Kurds: Shock, Awe and Aftermath published by Routledge on 12 March 2014.
Dr Janroj Yilmaz Keles is a research fellow at Middlesex University, with interests in migration, globalisation, the labour market, stateless diaspora, transnational political activism, ethnicity, representation, media, nationalism and ethno-nationalist conflict. His book Media, Diaspora and Conflict: Nationalism and Identity amongst Turkish and Kurdish Migrants in Europe is forthcoming.

Link to his articles at Opendemocracy 

Thursday, 1 November 2012

Kurds in Syria and the Old Concept of "Good Kurds" and "Bad Kurds"

Dr Janroj Keles

My Critique of the Henry Jackson Society’s Report on “Unity or PYD Power Play?: Syrian Kurdish Dynamics After the Erbil Agreement”


Compared to the Kurds in Kurdistan regions of Turkey and Iraq, the Kurds in Syria have been invisible in political and public spheres in the Middle East for decades. They have been described as “forgotten people” or “the silenced Kurds” in a few academic works and articles. Indeed they are the largest ethnic group after the Arabs in Syria and are the potential catalyst for a possible pluralistic and democratic process in Syria.

They have suffered for decades under the policies of the Arab imagined political community and their ethnic identity and existence have been denied by “Syrian Arab Republic”. They have been subjected to ethnic discrimination, political prosecution, displaced as part of Syrian government’s Arabization policies. After stripping of Syrian citizenship from 20 percent of Syria's Kurdish population in 1960, many Kurds were classified as the ajanib (foreigners) and maktoumeen (meaning "hidden" or " muted") and become refugees in their own country for decades before and during the Bath regime. However since the Kurdish Serhildan (Uprising) in 2004 in Kurdish populated Qamishli and so called “Syrian Revolution” in 2011, the “forgotten people” have been receiving increasing attention from the international communities and also considerable attention from journalists, political analysts and the Middle East “experts” who  have been publishing some interesting reports and articles on the Kurds in Syria.  But some of these reports and articles are problematical because they look the Kurds in Syria from the perspectives of dominant nationalistic discourses in the region e.g. Turkish and Arab nationalism and/or from the perspective of the “common sense” of global powers.  In this sense a recently published report[1] entitled  “Unity or PYD Power Play?: Syrian Kurdish Dynamics After the Erbil Agreement” needs to be read critically because it is biased and political and makes unsubstantial claims about the Kurds in Syria and about Kurdish political organisations in the region. Moreover it attempts to justify and legitimize the hostile intention of Turkish policies toward Kurds in Turkey and Syria in criminalizing and delegitimizing Kurdish political parties. The authors use an old concept of "good Kurds" and "bad Kurds" without any analytic skill and academic credibility and knowledge of multi-connected, multi-referential relationships among Kurdish organisations, parties and networks and between Kurdish and Syrian groups, parties and people. 

I would emphasize that I agree with some issues highlighted in conclusion in particular issues related to the KNC [Kurdish National Council] and PYD [ Democratic Union Party] that they should find a rational ways to respect their political differences and share power for a pluralistic and democratic process in the Kurdish populated region. I also firmly agree with the authors that both KNC and PYD should be integrated into the political establishment in the region. However I think the report is also problematic in various respects. Firstly the report divides the Kurdish political groups sharply into “good Kurds” and “bad Kurds”. This old concept has been used by the regional countries in the Middle East and also by some "Western" powers  report repeats the same, old and trivial concept.  The “bad Kurds” who are “the militant”(p6),” terrorist” (p11), “radicals in the PKK linked Democratic Union Party (PYD)” (p5), “the Turkish PKK” (p17) and the “good Kurds” who are “moderate Kurds”. It is unclear what the characteristic of “moderate Kurds” (p6) are and how they are qualified as being “good Kurds” and who decides on which criteria that certain groups are “moderate” and others “radical” and therefore need to be isolated (p24). There is a discourse throughout this report based on creating a “folk devil”, a political group who is labeled as a threat. It does not matter for me whether this otherized group is PYD or any other political group. My concern is that a particular group which has considerable popular support in Kurdistan region in Syria is labeled and its legitimacy questioned because it has ideological and political links with the Kurdistan Workers' Party (PKK).

Secondly I also criticize the report for ignoring multi-connected, multi-referential relationships among Kurdish organizations, parties and networks and between Kurdish and Syrian groups, parties and people as well as between Kurdish leaders, parties and Turkish government. These multi-connected, multi-referential relationships influence the political position of differently positioned groups, parties and even governments. Let me clarify this with an example. On his way back from a visit to Germany, the Turkish Prime minster Mr Erdogan responded to a question about the “threat” of PYD in Syria and to Turkey as follows: ‘…Barzani… even tried to explain that PYD is not like PKK’ (Barzani … hatta PYD’nin PKK olmadığını anlatmaya çalıştı bize (Hurriyet, 02 November 2012). This statement shows clearly that President of Kurdistan Regional Government,  Mr. Barzani mediates between PYD and Turkey in an indirect way and attempts to include PYD into the political field in the region. So the division between “bad Kurds “ and “good Kurds” are not as clearly delineated, because of their multiple connection, attachment, loyalties etc. Therefore I find the language used in this report is based on the deictic juxtaposition and distance rhetoric which attempt to show the “good Kurds” as “moderate” and “bad Kurds” as “threat”. I think that there are no such sharp boundaries in the region. The political positions of parties and groups in the Kurdish populated region and in Syria are constantly changeable due to local, regional and international conditions, search of security within an instable region and hunger for power.

My third reservation about this report is that the accusation of PYD working with Assad regime has been mentioned in this and other reports without any reliable evidence. Instead there is a reliance on suspicions as in the following sentence: “Nevertheless, the fact that the regime ceded such large swaths of territory to the PYD without a struggle raises suspicions that this was a tactical move designed to strengthen the PYD in order to enervate Turkey, which views any build-up of a PKK apparatus in northern Syria as a direct national security threat” (p11). The only supporting statement for this claim highlighted in the report is that “analysts and scholars have speculated as to whether or not the Assad regime withdrew independently from Kurdish areas, or whether it did so in direct collaboration with the PYD” (p11), however there is not any reference to those “analysts and scholars”. Some Kurdish groups I talked to, see such claims made in Turkish and Arab sources as a “conspiracy theory” to delegitimize the political production and position of a certain powerful Kurdish political group within Syria and beyond, in particular on the international level. The report repeats the same “conspiracy theory” without providing any reliable evidence to its readers. The Christian and Druze communities in Syria have been blamed by the so called “Free Syrian Army” in a similar way for working with the regime. I have to emphasize that I do not have any evidence for or against the truth of this claim. I assume that only after the fall of the regime we will know this.

The authors provide space for such accusations made by Syrian-Arabs and highlight that there is a “frustration and anger at the Kurds for not sufficiently participating in our uprising” (p15). However there is no statement of some Kurdish groups who are for a “peaceful transition from dictatorial regime to a democratic and pluralistic system”. There are clearly two different positions. The first one (mainly Sunni-Arabs) believe that Assad regime can be changed by armed struggle, the other one (mainly held by minority groups including Kurds, Christians, Armenians, Assyrians and Druze) who distrust the Muslim brotherhood and nationalists and prefer to seek a peaceful rather than militant solution, they are scared both of the regime and also of the Islamist opposition.

The report goes further: “The KNC failed to reach an agreement with the SNC, as was demonstrated in the July Istanbul meeting, and the PYD refused to even attend”. However the Kurds I spoke to blame the SNC for blocking the Kurdish active participation in “revolution” because SNC insists to continue the policies of Baath regime in the way in which SNC [ Syrian National Council
] has reject the Kurdish demands for constitutional recognition of Kurdish ethnic group and their political representation through autonomy or federalism, secularist, pluralistic and democratic Syria. The Kurds from Kurdistan region in Syria I have connection with, see SCN as “still an Arab nationalist organization with strong tendencies of Arab Islamists” which does not recognize the ethnic and religious plurality of the country’s population.

I am really disappointed to see that “intellectual and moral leadership” in the political reproduction of the hegemonic form of Turkish and/or Arab nationalism over subordinated Kurdish people are legitimized through Henry Jackson Society.

                                                                               25.10.2012, London


[1]   Hossino, O., Tanir, I and van Wilgenburg W(2012)“Unity or PYD Power Play?: Syrian Kurdish Dynamics After the Erbil Agreement”, Henry Jackson Society. http://henryjacksonsociety.org/2012/10/15/unity-or-pyd-power-play-syrian-kurdish-dynamics-after-the-erbil-agreement/

Monday, 9 January 2012

ROJ TV Neden Kapatılmamalı?



Published by Gelawej.net


Kürtçe dilinin yasalarla yasaklandığı yıllarda, 1980'lerin başında, Danimarka’da yaşayan bir grub Kürt aydını, Kürt göçmen çocuklarına anadillerini öğretmek için, Kürtçe öğretmen yetiştirmek amacıyla Kuzey Avrupa Kültür Vakfına başvurarak bir ödenek alırlar. Türk büyükelçiliği, Kürtçe öğretmen yetirtirmek için açılması planlanan kursu engellemeye çalışır. Neden olarak’ta kursa katılanların Türk vatandaşı oldukları ve bunların Türk yasalarına göre, Kürtçe öğrenmelerinin Türkiye’de yürürlükte olan yasaların ihlali anlamına geleceğini belirtir. Türk diplomatlarının Danimarka’nın içişlerine karışma girişimi büyüyerek bir medya olayına dönüşür. Birçok Danimarka’lı, o dönemdeki hükümetlerine Kürtçe kursun açılamsı için baskı uygulayınca, Danimarka hükümeti, Kürt öğretmen yetiştirmek için açılması plananan kursa izin verir.

Aradan 30 yıl geçtikten sonra, 
Wikileaks tarafında yayınlanan ABD Dışişleri Bakanlığına ait  belgelere ve yine Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci sayın Egemen Bağış’ın yaptığı açıklamalara göre, Türkiye bu sefer Danimarkalılara Kürtçe’de yayın yapan Roj Tv’nin kapatılması için yoğun bir diplomatik baskı uygulamakta. Bundan dolayı’da Roj TV de tıpkı yayın lisansları iptal edilen Med TV ve Medya TV ile aynı kaderi paylaşma ihtimali ile yüzyüze kalabilir. Türk hükümetleri, 1995’ten beri, ulusötesi Kürt televizyon kanallarını PKK ile organik 'ilişkisi' olma, PKK’yi destekleme ve 'şiddeti teşvik etme' iddialarının yanısıra, yukarıda adı geçen televizyonları izleyen ve bu televizyonlara röportaj verenleri, polis ve yargı sistemini kullarak cezalandırıyor. Avrupa’da ise, diplomatik ve ekonomik gücünü kullanarak bu televizyonların kapatılması için yoğun bir çaba harcıyor. Son olarakta Wikileaks tarafında yayınlanan ABD Dışişleri Bakanlığına ait  belgelere göre, Türkiye, Roj Tv’nin kapatılacağına dair sözlü bir taahhüt aldıktan sonra, eski Danimarka Başbakanı Anders Fogh Rasmussen’ın NATO Genel Sekreteri olmasına onay vermiş. Yine Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci sayın Egemen Bağış’ın yaptığı açıklamalardan anladığımız kadarıyla, Türkiye, Danimarka hükümetinden Roj TV’nin kapatılmasını talep ediyor. Geçtiğimiz aylarda Bağış’ın hem Danimarka’nın eski Ankara Büyükelçisi Christian Hoppe ile ve de son olarak sayın Bağış’ın Danimarka ziyaretinde, Roj TV’nin kapatılması için yoğun bir diplomatik kulis yaptığı Kürt ve Türk medya’sında haber konusu olmuştu. Sayın Bağış, Roj TV'nin kapatılması konusunda, Danimarka hükümetin’den "[a]rtık söylemlerle değil, eylemde de işbirliğini görmek” istediğini belirtiyor. Türkiye’den, Kopenhang Kriterleri arasında olan hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlık haklarına saygı gibi kavramları içselleştirmesi beklenirken, Türkiye bunun tam aksine siyasallaştırılmış hukuk sistemini ve “Ankara kriterlerini” İskandinavya’nın bir ülkesine ihraç etme uğraşında görünüyor. 

Türk kurumlarının suçlamalarına karşın, Danimarka Radio ve Televizyon Kurumunun (DRTK), Roj TV’nin yayınlarını inceledikten sonra, Roj Tv’nin şiddeti teşvik etmediği ve Danimarka yayıncılık yasalarını ihlal etmediğine dair 2005, 2007 ve 2008 yılında raporlar yayınladı. Ayrıca Danimarka Gazetecilik okulu direktörü Oluf Jorgensen’de 
Kopenhag Başsavcısı'nın Roj Tv’yi kapatma gerekçelerini abartılı ve Roj Tv’yi kapatmak için gösterilen delillerin de güçlü dayanağı olmayan deliller olarak niteledi. Jyllands Posten ve Politiken adlı Danimarka gazetelerinin haberlerine göre, Danimarka’da Kopenhag Başsavcısı tarafından açılan davanın usul ve şekil bakımından da sorunlu olduğu kanısı da ayrıca yaygındır. Bunun yanında savunma hakkının ihlal edildiği ve savunmanın şahit olarak davet etmek istediği kişilerin mahkeme tarafinda red edililirken, Türkiye’de devletin kontrolünde toplanan “verilerin”, “ifadelerin” ve de korucuların tanıklığı sorgulanmadan kabul görmesi, davanın hukuki bir dava olmanın ötesinde, uluslarası kararlar sonucunda açılan siyasal bir dava izlenimi vermektedir.

Londra Brunel Universites’inde, 2011 yılında tamamladığım doktara tezimde, Kürt ve Türklerin yoğun olarak yaşadıkları Berlin, Londra ve Stockholm’de yaptığım 78 yüzyüze görüşme ve yine bu şehirlerde yaptığım 6 fokus grup görüşmelerinde, Türkiye’de süren çatışmalara yönelik yayınlanan haberlerin Türk ve de Kürt medyasını izleyen göçmenler üzerindeki etkileri, çatışmalara dair haberleri nasıl yorumladıkları, bu haberlerin Türk ve Kürt göçmelerin etnik politik hareketlere katılımındaki rolü ve de çalışmalara yönelik haberlerin Türk ve Kürt göçmenlerinin ethnik kimlikleri ve günlük ilişkilerini şekillendirmesindeki rolü üzerine bir araştırma yaptım. Araştırmamda Roj TV’ye dair 'şiddeti' teşvik ettiği iddialarıyla çelişen sonuçlara ulaştım. Burada bu araştırmanın Roj TV’ye yönelik olan kısmında bahsetmek istiyorum.

Roj TV’yi düzenli olarak en çok izleyenler, Stokholm’de yaşayan Kürtlerdir. Bunun önemli nedenleri, İsveç’teki Kürtlerin Kürtçe’ye hakim olmaları ve Kürt çocuklarının İlköğretim ve Lise düzeyindeki İsveç okullarında Kürtçe öğrenebiliyor olmalarıdır. Londra ve Berlin’de yaşayan Kürtlerle karşılaştırdığımızda, Stokholm’de yaşayan Kürtlerin günlük yaşamlarında Kürt etnik kimliği, dili ve kültürü önemli bir rol oynadığını söyleyebiliriz. Türk televizyonlarını daha çok birinci kuşak Kürtler, “Kürtler konusunda önemli haberler veya tartışma programlarını” takip etmek için seyredilir. İkinci kuşak Kürt gençleri arasında Türk televizyonlarını izleme oranı çok azdır. Stokholm’de yaşayan Türk ve Kürt toplumları arasında şiddete varan bir sokak çatışması olmadığı gibi, Roj TV’yi günlük olarak takip ettikleri halde, PKK’ya eleştirel yaklaşanlarda yine Stokholm’de görüştüğüm Kürtlerdir. Yani gün boyu Roj TV izlediği halde ve etnik kimliğini “Kürt” ve de geldiği ülkeyi “Kürdistan” olarak tanımladıkları halde, PKK’ye eleştirel bakan bir grupla karşı karşıyayız. Bundan dolayıda Roj TV’nin toplumlar arasında şiddeti teşvik ettiği tezi, Stokholm örneğiyle geçerliliğini yitiren bir iddia konumuna düşüyor.

Öte yandan Türk-Kürt ilişkilerinin en çatışmalı olduğu yer Almanya’dır. Hem Türk hem de Kürt yazılı medyası Berlin’de her köşe başında satılıyor ve azımsanmıyacak derecede televizyonların çanak antenleri, genellikle etnik ulusötesi medya dediğimiz yayınlara çevrilmiş konumda tutuluyor. Hem Türkler hem de Kürtler, Türk televizyonlarındaki haberleri, dizileri ve eğlence programlarını izlemekle beraber Türkiye’deki hem politik hem de magazinsel haber ve kişileri yakınen tanıyabilmektedir. Görüştüğüm Kürtlerin çok az bir kısmı Kürt medyasını özellikle Roj TV takip ediyor. Bunun en önemli nedenleri arasında, yaşadıkları evlerde, uydu araçlarına izin verilmemesi ve Roj TV’ye kablolu yayından ulaşamamaları olduğunu belirttiler. Görüştüğüm aynı Kürt kökenli göçmenler, Almanya’da düzenlenen Kürt protesto yürüyüşlerine katıldıklarını da belirttiler. Almanya örneğini özetlemek gerekirse, Almanya’da görüştüğüm Kürt göçmenleri, Roj TV’yi düzenli olarak takip etmiyorlar ama düzenli olarak Türk gazete ve televizyonlarını takip ettikleri halde, Kürt kurum veya bireyleri tarafında düzenlenen protesto mitinglerine sıklıkla katılıyorlar.

Bunun yanısıra Berlin ve Londra’da araştırmaya katılan birçok Kürt kökenli izleyici, Türk medyasının Kürt kimliğini sürekli “terör”, “şiddet” gibi negatif öğelere indirgemesi yüzünden, Kürtler arasında Türk medyasına karşı bir güvensizlik oluşurduğunu da belirttiler. Türk medyasının haberler ve dizilerde, Kürtlerin sürekli negatif temsiliyetinin, Berlin ve Londra’da yaşayan Türk ve Kürt kökenli göçmenlerin ilişkilerini de olumsuz yönde etkilediğini belirttiler. Türk medyasındaki haberlerin, Kürtleri sürekli etnik kimliğini ve de yaşanan çatışmaların anlamlandırması bazında bir savunma konumuna ittiğini ve kendi ethnik kökenlerine daha da sarılmalarına neden olduğunu gözlemledim. Yani Türk medyası, özellikle Almanya’da Türk milliyetçiliğini pohpohlarken, istemeden ve dolaylı olarakta “ölü ele geçirilen teröristler” veya “kopralar bomba yağdırıyor” gibi haberlerleri yayınlayarak Kürt milliyetçiliğine de katkıda bulunmaktalar.

Avrupa’nın üç önemli başkentinde görüştüğüm Roj TV izleyicilerinin, Roj TV’yi seyretme nedenleri birbirinden çok farklıdır. Görüştüğüm insanları genel olarak değerlendirdiğimde bazıları “Kürdistan’da ne gibi gelişmeler olduğunu” öğrenmek, bazıları “kültür programlarını izlemek” veya “kendi yüzümüzü, bedenimizi, davranış seklimizi ve de sesimizi” duymak, bazıları da “günün aşırı stressinden uzaklasmak” ve “rahatlamak için bir Kürtçe müzik programı seyretmek”, ve Londra’da bir izleyicinin söylediği gibi “zaman öldürmek “ için Roj TV’yi izliyorlar.

Son dönemlerde, Batı’da yapılan izleyici araştırmalarında, sürekli şiddet içerikli film, haber ve diğer eğlence programlarını seyredenlerin, belli bir süre sonra programların içeriğine karşı bir desensitizasyon yani duyarlılığın azaltması gibi bir süreçten geçtiklerine ve şiddet içerikli programaların insanlar üzerindeki etkisinin abartılı olduğuna dair araştırmalar mevcuttur. Görüştügüm bazı Kürt ve Türk izleyicileri de, çatışmalarla ilgili haberlerin artık kendilerini o kadar etkilemediğini çünkü “hep aynı şeyler” olduğunu belirterek, aslında çatışmalarla ilgili haberlerin süreç içerisinde duyarlılıklarının azaltığını belirttiler.

Roj TV’nin yayın çizgisini salt bir ideolojik veya bir parti politikası çerçevesinde tanımlamak yanlış olur. Roj TV’nin farklı programları genel olarak incelendiğinde, değişik politik, ideolojik, dinsel, etnik ve cinsel kimliklerin kendini ifade etme şansı yakaladığı bir platformun yaratıldığı görüleceltir. Ayrıca Roj TV’nin yayınlarına toptancı yaklaşanlar, Roj TV’de program yapanların ve bu programları izleyenlerin bireysel, sınıfsal, cinsel, dinsel, politik düşünce farklılıkları ve farklı ihtiyaçlarını gözardı ediyorlar. Avrupa’da yapılan izleyici araştırmalarına göre program yapımcısı ve sunucuları, kendi cinsel, ethnik, dinsel, politik bakış açılarını haberlerine ve diğer programlara yansıttığını belirtirler. Roj TV’de program yapan kişilerin aynı sınıfsal, cinsel, ethnik, dinsel kimliklere sahip olmamasının yanısıra Roj TV’de yapılan bir programın tüm Roj TV çalışanlarının politik düşüncesine ve zevkine uygun olarak hazırlandığını söylemek ne kadar absürd ise, bu programların tüm Kürtleri etkilediği ve şiddeti teşvik ettiğini iddia etmekte bir o kadar absürd bir iddiadır. “Mâsum Kürt vatandaşlarımızı istismar ediyorlar” gibi ırkçı söylemler de Kürt izleyicilerini halen 1980 yıllarındaki gibi aynı mantıkla tanımlamaktan öteye gitmiyor. Bu taz ırkçı söylemlere girişen kişiler, Kürtlerin eşit vatandaş olma ve kimliklerini kamusal alanda ifade etme taleplerini ve Roj TV’nin programlarının farklı Kürt sosyal grupları arasında farklı algılandığını ve anlamlandırıldığını anlamaktan ne yazık ki çok uzaklar. Yani izleyiciler, düşünüldüğü gibi pasif birer tüketici değillerdir. Roj TV izleyicisini sadece PKK taraftarları veya politik hareketlere katılan Kürtlerle ile sınırlamak yanlıştır çünkü araştırmamda görüştüğüm Roj TV izleyicileri farklı politik eğilimleri olan geniş bir izleyici kitlesinden oluşuyor. Şöyle bir gerçeklik var ki, Kürt sokağına hakim olan, Türkiye’de, Ortadoğu’da ve de Avrupa’da önemli bir politik gücü olan PKK’nin, Roj TV ve Kürdsat gibi Kürt kanallarında, CNN Türk ve TRT gibi Türk kanallarında olduğu gibi Danimarkalıların TV2, Almanların ARD ve de Britanyalıların BCC kanalı gibi Avrupa kanallarında da farklı bir şekilde haber konusu olması gayet normaldır. PKK’nin haber konusu olması, onun politik misyonu, gücü ve Türkiye’de süren çatışmaların bir tarafı olmasıyla alakalıdır.

Bunun yanısıra, her ne kadar Kürtlerin bir kısmı TRT 6’in yayına başlamasına temkinli yaklaştıysa da, aslında TRT 6, Roj TV’nin Türk demokrasisine armağanıdır. Bu armağanın nasıl kullanıldığı ve hangi mesajın nasıl verildiği konusu tartışılabilir, ama eğer ki Roj TV olmasaydı, devlet TRT6’i kurmak ve Kürtçe yayın yapmak gibi bir çabaya girişmezdi. TRT 6’in içeriği meselesini şimdilik bir kenera bırakırsak devletin yasalarla yasakladığı bir dilde yayına başlaması, inkar politikasında bir “yumuşamanın” belirtisidir ve bu “yumuşamanın” Roj TV’nin yayınları sayesinde olduğunu belirtmek gerekir.

Genel olarak “şiddet” kavramı ötekileştirilenlerle özdeşleştirildiği gerçeğinin altını çizerek, Roj TV’ye karşı sürekli dile getirilen “şiddeti teşvik ettiği” suçlamalarının toptancı bir yaklaşım anlayışının ürünü olmasının yanısıra ampirik verilere dayanmayan suçlamalar nezdinde değerlendirilmeli. Gerçek şu ki Türk hükümetlerinin Kürt televizyonlarına karşı ileri sürdüğü iddiaların asıl nedeni, bu yayınların, Türkiye’nin yıllarca dayattığı tek ulus ve tek dil politikasına bir alternatif Kürt ulusallaştırma projesinin ve Kürt ulus bilincinin yarattığı ile ilgilidir.

Benim Avrupa’dan sorumlu olan sayın Egemen Bağış’tan beklentim, Roj TV’yi Diyarbakır’a taşınmasının önündeki engelleri kaldırılması ve eski politikanın devamı niteliğinde olan ve de aynı şeyleri yapıp farklı sonuçlar beklemeyi uman anlayıştan olabildiğince uzaklaşılmasıdır. Bu çağda iletişim teknolojisinin bu kadar gelişmesi karşısında Roj TV’yi kapatmak için yapılan tüm diplomatik, politik, polisiye çalışmalar sadece ama sadece günü birlik politika ile sınırlı kalacaktır. Roj TV’yi kapatacaklarını sananlar, en kısa sürede yeni bir televizyonun izleyicilerine “Rojbaş” diyeceklerinin farkına varmalılar, tıpkı 3 Aralık 1994’de bombalanan Özgür Ülke Gazetesi'nin, 4 Aralık’ta tekrar yayınlanması gibi.

Son olarak bir Alman gazetecinin söylediği gibi, “Kürtleri sokağa çıkaran savaştır”, Roj Tv’ değildir. Kanımcada, Kürtleri sokağa çıkaran, savaşın yarattığı yoksulluk, Kürtlerin yerlerinden yurtlarından zorla edilmeleri ve Türkiye’de halen varlığı devam eden kurumsal ırkçılıktır, Roj TV değildir.

Dr Janroj Keles